AKB48: populariteit bij de fanbase en (sociale) media

1. Inleiding

In dit onderzoek wilden wij de populariteit van J-Pop members binnen de J-pop groep AKB48 van het Engelstalige forum genaamd Stage48 achterhalen. De resultaten van dit onderzoek wilden wij vergelijken met die van de senbatsu van AKB48.

In ons kwalitatief onderzoek, beginnen we met een inleiding op de Japanse idol culture, de historische achtergrond hiervan, wie AKB48 is en diens company. We eindigen tenslotte met AKB48’s election system (senbatsu). Ons kwalitatief onderzoek wordt opgevolgd met een kwantitatieve weergave en bijbehorende uitleg van enkele gekozen idols, gebaseerd op de comments uit het forum ‘AKB48 Members’. Vanuit die comments maken we een vergelijking met de rangschikking van de members van de senbatsu. Zo kunnen we zien of onze resultaten, namelijk de populariteit van de gekozen members aan de hand van hun woordfrequentie, weerspiegelen met deze officiële rangschikking.

Een ander onderzoek genaamd ‘Quantitative analysis of social popularity of entertainments using mathematical model for hit phenomena for Japanese pop girl group AKB48’¹ door het departement van toegepaste wiskunde en fysica van de universiteit Tottori hebben aan de hand van een wiskundige analyse de populariteit van AKB48 achterhaald. Deze omvat het gebruik van SNS-gegevens om de populariteit van de leden te schatten, waarbij de nadruk ligt op piekhoogten en dempingspercentages om hun populariteit te meten. Wij, daarentegen, zullen werken met Chat GPT die voor ons Python scripts zal maken.

Oorspronkelijk hadden we een andere onderzoeksvraag, namelijk 'Hoe evolueert de populariteit van J-Pop members binnen de J-pop groep AKB48 via Engelstalig X?’. Om deze data te bemachtigen, zullen we werken met scraping van X-berichten. Deze scraping gingen we doen aan de hand van Python, waar we via Chat GPT ons script voor Python gingen verkrijgen. Echter, omwille van technische omstandigheden, hebben we het medium van dit onderzoek op het laatste moment gewijzigd naar de Engelstalige forum Stage48 and the rest is history.

2. Kwalitatief

2.1 Idol culture

In de Japanse idool cultuur zijn er verschillende soorten idolen binnen verschillende soorten genres. Zo bestaan er meisjesgroepen en jongensgroepen, maar ook solisten. Uit de verschillende soorten idolen zijn de meisjesgroepen het populairst. De meeste meisjes hebben een leeftijd tussen de 12 en 23 jaar, en stoppen meestal met hun carrière rond hun 20ste. Buiten zingen en dansen wordt er van J-pop idols verwacht dat ze ook deelnemen aan andere activiteiten zoals akushukai (handshake-event) en reality shows. Fans van J-pop idolen zijn bereid veel te doen voor hun idolen. Zo kopen ze bijvoorbeeld een hoop cd’s en albums om meer kans te maken op het winnen van een ticket om hun favoriete idool te ontmoeten. In vergelijking met K-pop fans, zijn de J-pop fans eerder lokaal en minder internationaal. ²

2.1.1 Positieve aspecten

De idol industrie biedt voor de meeste fans een manier om te ontstressen. In Japan zelf kan het gelinkt worden aan de zware tol die de werkcultuur neemt op het mentale welzijn. Idols bieden een manier om te ontstressen door de fans even weg te nemen van de harde realiteit, en ze mee te nemen naar een wereld van onschuldigheid. Daarbij steunen de meeste fans hun favorieten met geld om op die manier het verloren potentieel van hun eigen leven, toch gerealiseerd te zien worden in hun idol. Voor de idols zelf geeft het idol zijn vaak een mogelijkheid om door te stromen naar andere jobopportuniteiten (stemactrice, actrice, model enz.) moesten ze dit willen.³

2.1.2 Negatieve aspecten

Tegenwoordig zijn er jonge meisjes in Japan die op kijken naar J-pop idols en er zelf van dromen er ooit één te worden, maar het is niet altijd rozengeur en manenschijn. Naast de positieve aspecten van de Japanse Idol cultuur zijn er ook een heleboel negatieve aspecten. Van de meisjes wordt verwacht dat ze zich aan verschillende regels houden die zijn gemaakt om fans tevreden te houden. Voorbeelden hiervan zijn niet daten, niet roken en een streng dieet volgen. In 2013 brak AKB48-lid Minami Minegishi één van deze regels. Bij het verlaten van het appartement van haar vriend werd ze gespot. Enkele uren later verontschuldigde ze zich met een video die op het internet werd verspreid. In die video verscheen ze met een geschoren hoofd en smeekte ze om nog in de groep te mogen blijven. De fanbase van meisjesgroepen bestaat vooral uit oude mannen. Dit zorgt ervoor dat meisjesgroepen zich vaak seksueler moeten kleden om de “male gaze” te bevredigen. Bij sommige meisjesgroepen heeft dit al geleid tot softporn. Bij AKB48 werden meisjes verplicht in bikini te dansen in een muziekvideo. Een deel van deze meisjes was minderjarig. Japanse idolen krijgen vaak te maken met obsessieve fans die hun stalken of zelfs aanranden.⁴

2.2 Historische background en evolutie

De Japanse idool cultuur, zoals we die nu kennen, begon in het begin van de jaren 1970. Het concept van "idolen" die zwaar gepromoot worden en een nauwe band met fans onderhouden, gaat echter terug tot eerdere vormen van Japanse media en entertainment. De term "idool" in de Japanse context verwees oorspronkelijk naar jonge entertainers, vooral zangers, die op de markt werden gebracht vanwege hun aantrekkingskracht en persoonlijkheid en niet zozeer vanwege hun muzikale talenten.

1960-1970: Het naoorlogse tijdperk en het begin van idols

In het naoorlogse tijdperk van de jaren 1960 kende Japan een snelle economische groei en culturele transformatie. Deze periode zag de opkomst van televisie als dominante mediakracht, die een cruciale rol speelde in de vorming van de moderne Japanse popcultuur. De jaren 1960 introduceerden het concept van アイドル bij het Japanse publiek; in 1962 richtte Johnny Kitagawa Johnny & Associates op en creëerde de groep Johnny’s, die wordt beschouwd als de eerste idoolgroep in Japan. Kitagawa wordt gezien als de pionier van het idol training system, een rigoureus trainingsregime in zingen, dansen en acteren voordat ze debuteerden. Deze vroege idolen waren vaak jonge, charismatische figuren die werden klaargestoomd door talent bureaus om de jongerenmarkt aan te spreken via muziek, televisie en film. Het fenomeen begon vorm te krijgen met de opkomst van figuren als Momoe Yamaguchi, die niet alleen iconisch werden door hun muzikale talenten maar ook door hun publieke imago. Volgens Hiroshi Aoyagi ontsprongen idol performances – ook wel “idol-pop” genoemd – uit populaire muziek (kayokyoku) in Japan aan het einde van de jaren ’60. De commercialisering van deze “idol-pop” – grotendeels te danken aan de Franse film Cherchez L’idole (1963) – leidde tot het ontstaan van een nieuw popgenre in Japan die rond adolescentie werkte.

1980s: The Idol Golden Age

De jaren 1980 worden alom gevierd als de "Gouden Eeuw" van Japanse idolen, een periode die werd gekenmerkt door de technologische vooruitgang in de media en een bloeiende economie. De opkomst van televisie als dominante vorm van entertainment stelde productiemaatschappijen in staat om innovatieve marketingstrategieën toe te passen waarbij idolen niet alleen als popzangers werden gebruikt, maar ook als presentatoren van tv-shows, acteurs in reclamespots en filmsterren. Ook waren er jaarlijkse wedstrijden en audities, zowel lokaal als nationaal, ondersteund door fanclubs, die vrouwen en mannen tot idols kon maken en naar roem en nationale erkenning via populaire tv-programma’s bracht. In dit tijdperk waren idols alomtegenwoordig op verschillende platforms zoals televisieshows, reclamespots en fotoboeken, waardoor ze een brede doelgroep aantrokken en hun status als ambitieuze figuren die jeugd, schoonheid en toegankelijkheid belichamen, verstevigden. De idolen uit deze periode stonden symbool voor jeugdige onschuld en puurheid, een imago dat zorgvuldig werd gecreëerd en onderhouden door hun managementteams.⁵

1990s: Overgang en uitdagingen tijdens The Lost Decades

De jaren '90 brachten aanzienlijke uitdagingen voor de idolenindustrie. Met de economische recessie van de jaren 90, die bekend staat als ‘The Lost Decades’, zag de idolenindustrie een achteruitgang. De smaak van het publiek begon te verschuiven naar meer authentieke, minder gefabriceerde muziek en entertainmentopties. Deze periode, die ook wel de idol ice age wordt genoemd, dwong de industrie zichzelf opnieuw uit te vinden. De idolen van dit tijdperk begonnen meer diverse talenten te laten zien en werden op een meer geïndividualiseerde manier op de markt gebracht.⁶ Van 2000 tot nu: Heropleving en globalisering De heropleving van de idolencultuur in de jaren 2000 kan grotendeels worden toegeschreven aan de oprichting van supergroepen zoals AKB48. Zoals eerder vermeld, werd AKB48 in 2005 opgericht door Yasushi Akimoto en was revolutionair in zijn aanpak, met een grote wisselende cast van leden, een idol you can meet-concept en een sterke aanwezigheid in de media en live optredens. Deze formule bleek ongelooflijk succesvol en heeft niet alleen in Japan navolging gekregen met zustergroepen als NMB48 en SKE48, maar ook internationaal met groepen als JKT48 in Indonesië en BNK48 in Thailand (Iwabuchi, 2013). De huidige idolscene wordt gekenmerkt door een mix van traditionele idoolelementen met moderne digitale mediastrategieën. Vandaag de dag zijn idolen niet alleen zangers en dansers, maar ook influencers en content creators, die in contact treden met fans via sociale media en videoplatforms. De globalisering van de idoolcultuur heeft ook geleid tot interculturele uitwisselingen, waarbij Japanse idoolgroepen de popcultuur in andere delen van Azië en daarbuiten beïnvloeden.

2.3 Wie is AKB48

Het begon allemaal bij de opkomst van maid-cafés waar vrouwen in kostuums hun cliënteel serveren. Muziekproducent Yasushi Akimoto zag de interactie tussen vaste klanten en tussen de maids als een lucratieve mogelijkheid en stichtte een café op in Akihabara, waar klanten idolen van dichtbij kunnen zien. Zo begint ook het debuut van AKB48, opgericht in 2005 door middel van simpele rekruteringsaffiches. De leden treden op in een kleine zaal boven de Don Quijote, in een ruimte waar maar slechts plaats was voor 145 mensen. Desondanks de huidige populariteit was dat niet altijd het geval. Hun eerste optredens trokken maar een beperkt publiek aan, maar wel een belangrijk publiek. Volgens de auteurs van het boek AKB48 zou de inspiratie en de locatie duiden dat het doelpubliek mannen waren; dit omdat mannen het overgrote deel van de vaste klanten waren en dus ook de omzet bepaalde. De intieme setting van de ruimte gaf de mogelijkheid om ‘de idolen op nog geen 2 meter afstand te zien’ en zorgde voor een heel persoonlijke interactie met het publiek. Het gaat zelfs zo ver dat de idolen individueel oogcontact zochten met publiek leden en ook gebaren naar hen maakten. Dit gevoel van persoonlijke connectie is een van de redenen van het grote succes dat later volgde, want de muziek was niet altijd even goed. Na enige tijd werd de groep bekender en begon hun fanbasis ook te groeien met als gevolg dat het concept van ‘idols you can meet’ ook verder van waar begon te worden. Tickets werden moeilijker te verkrijgen door de hoge populariteit en de zaal was namelijk zeer klein. AKB48 bestaat momenteel uit 38 leden die verdeeld zijn over verschillende teams. Het aantal leden is voortdurend in verandering doordat veel meisjes auditie doen en andere leden afvallen. De reden waarom deze groep uit zoveel leden bestaat is nergens gespecificeerd, maar op forums zeggen fans dat het is om het concept toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen zodat iedereen zijn idool kan ontmoeten. Kortom ‘Het doel van AKB48 was om de kloof tussen fans en idolen te verkleinen en om over te komen als echte personen die mensen kunnen ontmoeten’ en zo komt ook de slogan “idols you can meet”.⁶

2.4 The company: Yasushi Akimoto

Yasushi Akimoto, een prominente figuur in de Japanse muziekindustrie, wordt algemeen erkend als platenproducent, liedjesschrijver en televisieschrijver. Hij is vooral beroemd door zijn cruciale rol in het creëren en produceren van enkele van de meest invloedrijke idoolgroepen in Japan, zoals Onyanko Club en de AKB48-franchise: AKB48 werd in 2005 opgericht onder Akimoto's leiding, waarbij hij eigenaar was van het bedrijf AKS dat verschillende Japanse idoolgroepen beheerde.⁷ n 2020, na enkele herstructureringen binnen AKS dat veranderde in Vernalossom en later, in 2023, hernoemd werd naar Superbal, droeg AKS de rechten van AKB48 over aan Kazuki Uchimara, de CEO van DH co. Ltd. Deze veranderingen markeren een belangrijke fase in de evolutie van de AKB48-franchise, die blijft bloeien onder nieuw management. ⁸ Sinds 2019 is Akimoto niet meer betrokken bij het management van AKS, maar fungeert hij nog wel als creatief producent van de AKB48-groepen. In september 2022 onthulde OVERSE de start van een nieuwe idoolgroep project. Deze groep onderscheidt zich door het gebruik van blockchain- en metaverse-concepten, waarbij Akimoto Yasushi de rol van algemeen producent op zich neemt.Hij kreeg echter kritiek op sommige van zijn songteksten wegens seksisme en het promoten van “Cool Japan”⁹, een concept ontstaan onder de toenmalige Abe-administratie. ¹⁰¹¹

2.5 AKB48: elections

Toen AKB48 in 2005 opgestart werden de leden van de groep die een single uitbrachten, 16 leden, gekozen door het management van de groep. Dit werd echter niet goed onthaald door de fans, zij gingen klagen bij Akimoto Yasushi. In 2009 werd dan beslist om te antwoorden aan de klachten van de fans. De fans konden nu zelf hun leden kiezen, deze werden dan de ‘senbatsu’ leden. Het uitgangspunt van de verkiezing is simpel: de fans vullen een stembiljet in om te bepalen wie de populairste leden zijn. Deze leden krijgen dan het recht om centraal te staan tijdens de optredens. De top 16 mogen ook verschijnen in de volgende single van AKB48. De stembiljetten zijn te verkrijgen bij het kopen van CDs. Dit wil zeggen dat een fan zoveel CDs kan kopen als hij wil om meer stemmen te kunnen genereren voor zijn idool. Sommige fans spenderen duizenden euro's om biljetten te kopen. Deze geniale strategie zorgt ervoor dat de verkoop van singles en CDs steeds zeer hoog is. De stemming is niet alleen een succesvolle marketingstrategie voor het bedrijf achter AKB48, maar zorgt ook voor stress bij de leden aangezien dit hun verdere loopbaan na AKB48 kan beïnvloeden. Zo werd Yuko Oshima, die 2 keer de verkiezingen won, een bekende actrice die ook prijzen wint. Maar de verkiezingen hebben ook een keerzijd Mariko Shinoda kreeg dan weer te maken met het faillissement van haar kledingbedrijf en Tomomi Itano zag dan weer een significante daling van haar fans op haar eigen events.¹¹²¹³

3. Kwantitatief onderzoek

Met behulp van programma’s zoals Python en pip en Markdown hebben we aan de hand van fan forums en zekere ‘senbatsu elections’ de populariteit van AKB48 proberen te achterhalen. Dit was uiteraard niet zonder zijn uitdagingen. 1. Aan de hand van een door ChatGPT gemaakt Python-script, gebruikmakend van Tweepy (een Python-bibliotheek die toegang biedt tot alle Twitter-gerelateerde gegevens), kunnen we gegevens ophalen van Twitter.

 - Pip installeren in Python om toegang te krijgen tot Tweepy: Pip zorgt ervoor dat we toegang krijgen tot de informatie van Tweepy om iets te doen in Python.

 - Vraag aan ChatGPT om een script te maken: "Write Tweepy Python script to show latest tweets from AKB48". "Consumer key", "consumer secret", "access token" en "access token secret" moeten nog worden ingevuld.

1. Daarna moesten we volgens Chat GPT een X account aanmaken en naar de ‘developer portal’ site gaan (van X). Op deze site moesten we een 250-tekens lange tekst schrijven waarom we een developer portal wilden aanmaken. Er waren verschillende abonnementen waarbij wij de ‘free’ versie kozen. Vervolgens vulden we de 4 gegevens aan in het script (‘Write Tweepy python script to show latest tweets from AKB48’) en runde het script in Python. Echter kwam er een probleemmelding tevoorschijn dat meldde dat we geen toegang hadden tot bepaalde informatie. De reden hierachter was (hoogstwaarschijnlijk) omdat we de gratis versie gebruikten, en de full access boven ons studentenbudget lag.

   • Het script dat we gebruikten is als volgt: Twitter script

2. Door denied acces tot gegevens van Tweepy, besloten we om ons onderzoek, en bijgevolg ons onderzoek, een ander perspectief te geven: we besloten om het medium te veranderen naar een webforum gemaakt en gerund door fans van voornamelijk STAGE48 groepen. Op dit forum http://stage48.net/forum/index.php is er bij onderdeel AKB48 een discussie forum genaamd ‘AKB48 Members’. Daar zagen we de RSS-webfeed. echter liet de RSS enkel de lijst zien van het aantal members van AKB48, maar niet nog niet de comments van de fanbase op deze leden. Vervolgens kozen we uit de forums van de opgegeven 36 members van AKB48 degene uit die tot en met 2018 gemaakt zijn (dus alles onder 2018 tot en met 2018) en vergeleken deze side by side met de officiële AKB48 senbatsu resultaten van 2018. We kwamen uit op 8 leden;

   • Mukaichi Mion
   • Iwatate Saho
   • Oguri Yui
   • Fukuoka Seina
   • Taniguchi Megu
   • Kuranoo Narumi
   • Komiyama Haruka
   • Yamauchi Mizuki

3. Om ervoor te zorgen dat we deze comments wel kunnen bemachtigen, moesten we ‘pip3.12 install beautifulsoup4’ downloaden. Vervolgens maakten we een HTML-bestand van de forums van die 8 leden. Via Chat GPT hadden we een script die de HTML file zou inlezen en de frequentie van woorden zou tonen. Hier zat nog geen filter in; we wisten op voorhand dat de meest voorkomende woorden lidwoorden of ‘https’ zouden zijn aangezien er veel URLs in de discussies stonden. Veel voorkomende woorden die niet nuttig bleken voor ons onderzoek, hebben we handmatig gefiltered. In dat script moest ‘voorbeeld.html’ nog aangepast worden naar de naam van de HTML file. Forum script

4. Van de verkregen gegevens maakten we vervolgens een visualisatie in Excel. We zijn door de lijst gegaan om ze te filteren op woorden die een negatief of positief sentiment over de idol kunnen weergeven. Vervolgens hebben we ze in grafieken gestopt om duidelijk de frequentie van voorkomende woorden weer te geven. Hieronder staan de grafieken per idol:

   • 
   • 
   • 
   • 
   • 
   • 
   • 
   • 

5. Als we deze nu vergelijken met het aantal stemmen dat elke idol heeft gekregen in de Senbatsu elections, zijn er toch wat verschillen. Zo heeft Mukaichi Mion wel de meeste stemmen, maar wordt ze volgens ons onderzoek veel vergeleken met andere idols op haar forum, wat op verschillende manieren kan bezien worden. Het kan negatief zijn omdat mensen niet over haar talenten/karakteristieken praten, maar haar alleen maar vergelijken. Langs de andere kant, kan het wel normaal zijn dat ze veel vergeleken wordt, net omdat ze al zo populair is. Verder steekt Komiyama Haruka ver boven de andere idols uit in ons onderzoek met het woord “smile”, wat op een positieve beoordeling wijst. In de Senbatsu staat ze echter op de voorlaatste plaats. Voor de rest kan er niet echt gezegd worden dat onze uitkomsten overeenkomen met de resultaten van de Senbatsu, buiten misschien Iwatate Saho en Oguri Yui. Iets opmerkelijk is ook, dat Fukuoka Seina de enigste idol is die een duidelijk negatief woord alls meest voorkomende heeft, hoewel ze in de Senbatsu ongeveer in het midden is beland.

Voor dit onderzoek kon er best een groter aantal van comments genomen worden, aangezien een kleiner aantal meer plaats geeft voor abnormaliteiten (zoals bijv. die met Fukuoka Seina). We hebben echter nog steeds kunnen leren hoe we comments kunnen scrapen en verwerken. Het enigste dat zou veranderd moeten worden is de omvang van de comments die we onderzoeken, en manieren invoegen om op woordcombinaties te kunnen controleren. Indien we meer tijd hadden, zou hiermee dus een nauwkeuriger onderzoek uitgevoerd kunnen worden.

Opmerkingen

Aan het einde van ons onderzoek kwamen we erachter dat het python script niet de comments heeft verwijderd van voor 2018 van de fanbase forum Stage48. Aangezien we de officiële resultaten senbatsu van 2018 gebruikten, wisten we dat de vergelijking tussen onze gegevens en de officiële resultaten enigszins false is, aangezien onze resultaten niet beperkt zijn tot 2018 maar tot en met 2018. Wij zijn hier van op de hoogte, en indien we meer tijd hadden, zouden we ons graag daarop hebben gefocust om ons onderzoek een zo correct mogelijk resultaat te bieden. Bij deze hebben wij dan zelf onze resultaten vergeleken, desondanks de foutmarge en kwamen tot merkwaardige inzichten (zoals reeds hierboven vermeld).

bronnen